Immanuel Kant: „O wiecznym pokoju” (1795)

 Pierwsze wydanie rozprawy o wiecznym pokoju Kanta – prawdziwego pomnika filozofii liberalnej, przez Wydawnictwo UWr to nie bez kozery rok 1992, kiedy wreszcie upadł komunizm i ZSRR, i można było oprzeć politykę na liberalnym idealizmie. Kant i jego rozprawa Zum ewigen Frieden (1795) wpisuje się w długą tradycję pism mających na celu poszukiwanie gwarancji pokoju powszechnego (Dante, Dubois, Marsillio da Padova, Erasmus, Leibniz, Sebastian Franck, Cruce, Penn, Isaac Iselin, Georg Wedeking, Rousseau i Castel de Saint-Pierre – do dwóch ostatnich Kant bezpośrednio nawiązuje; mógł też nawiązywac do pracy J. V. Embsera z 1779.  To de SP po raz pierwszy w 1713 roku użył słowa paix perpetuelle). Kant interesował się pokojem już od lat 50 XVIII wieku. W 1784 temat ten zawarł w swojej rozprawie o historii powszechnej być może w reakcji na traktat bazylejski Francji i Rosji (s. 6). Po kancie temat podjęli Fichte, Goerres, Schlegel, Herder, i Jean Paul. Według Kanta to filozofowie mają obowiązek czuwać nad pokojem, ale nie obędzie się także bez czegoś w rodzaju ONZ.  Nie kieruje się Kant emocjami, nie jest typowym pięknoduchem pacyfistą, a jego praca nie jest utopijna. Uważa, że panstwa nikt nie posiada, jest stowarzyszeniem, a więc można je przekształcać w coraz szersze stowarzyszenie ludzi (s. 13). Kant antycypuje helsińskie deklaracje z 1975 roku o wspólnym europejskim domu mówiąc o powszechnej gościnności (s. 23). Natura tożsama z rozumem, edukacja, jawność to kolejne słowa klucze.

Kant zaczyna od przestrzegania przed traktatami o pokoju, w których czai się zarzewie dalszej wojny (s. 30), np. obwarowywania pretensji terytorialnych – szkoda, że Prusacy 1870 roku zapomnieli o tej radze, zaś pamiętali o błocku Lotaryngii …

„…żaden traktat pokoju nie będzie poczytany za ważny, jeśli potajemnie zachowa się w nim materiał, który mógłby posłużyć jako zalążek przyszłej wojny…”

Państwo pojmowane jako machina mocarstw oznacza stałą pokusę wojny, kredyty dla dworów i groźby bankructwa w kontekście wysokich nakładów na stałe armie oznacza również większe ryzyko wojny, państwo jednak nie jest niczyją własnością, lecz wspólnym dobrem. Jeśli mamy do czynienia z agresywnym mocarstwem, to nie tylko prawem ale wręcz obowiązkiem jest zawiązanie sojuszu przeciw niemu. Żadne państwo nie powinno się wtrącać w sprawy innego państwa, chyba, że nastąpił już de facto rozpad tego państwa (s. 32) – cyzli Irak 2003 panowie Francuzi! (rozpad na szyitów i Kurdów z jednej, i agresywnych wspierających Husajna sunnitów z drugiej strony).

http://www.youtube.com/watch?v=WMCUCXAoyg4

Wojna powinna być lastt resort. Pokój NIE JEST stanem naturalnym, więc trzeba nad nim pracować (s. 37). Tu Kant idzie inną drogą niż np. de Groot. Ludzie jednak z czasem jednak dostrzegą walory wspólnego poszanowania wolności dzięki zasadzie równości i wzajemności. Państwa musza być republikami (tzn. całość władzy nie może podlegać monarsze nieoświeconemu lub agresywnej demokracji, legislatywa i egzekutywa nie mogą być tym samym, jeśli król jak Fryderyk II uznaje się za sługę państwa jest OK.). Państwa musza się podporządkować rozjemczej organizacji z zewnątrz. Gościnność powinna obowiązywać wszystkie państwa i ludy (s. 52). Handel łączy, religia dzieli (s. 62). Tą myśl kontynuowali Mill i Spencer oraz Mises.

kant2

Uczciwość to najlepsza polityka (s. 64), a więc mniej troków (divide et impera, fac et cafusa, Se fecisti nega), więcej jawności, wolności druku (s. 84), filozoficznej czujności i obywatelstwa pojmowanego w sposób światowy. No i polityka powinna być po prostu wykonywaniem dobrej konstytucji.

To się nazywa myśliciel panie i panowie! W dodatku to działa. Dlatego liberalizm rules choć liberałów nie ma zbyt wielu…

Pozdrawiam liberalnie i kantowsko z Poznania! : )

Dane książki: O wiecznym pokoju. Zarys filozoficzny
Wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Styczeń 1993
Tłumaczenie: Feliks Przybylak 

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Mój dziadek - Edmund Harwas (1912-1996)

Obraz
Edmund Harwas (ur. 23 grudnia 1912 w Hagen, zm. 27 kwietnia 1996 w Poznaniu) – polski filozof, pedagog społeczny, andragog, docent UAM, specjalista z dziedziny oświaty dorosłych i kierownik zakładu na UAM zajmującego się ta problematyką, uczestnik kampanii wrześniowej. Syn Jana Harwasa, urzędnika pocztowego, i jego żony Franciszki. Był młodszym z ich dwóch synów. Jego brat Jan Harwas zginął rozstrzelany przez Niemców w sierpniu 1944, jako działacz francuskiego podziemia – Resistance. Edmund Harwas urodził się w Hagen, ponieważ jego rodzice zostali wcześniej przesiedleni w głąb Rzeszy. Po powrocie z Niemiec w 1918, rodzina zamieszkała w Rogoźnie Wielkopolskim. Tam Edmund Harwas chodził do szkoły elementarnej i gimnazjum klasycznego im. Przemysława. W 1930 roku zdał maturę i zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Poznańskiego. W 1936 obronił pracę magisterską z nauk filozoficznych. W latach 1938–1939 studiował pedagogikę na Wydziale Prawno-Ekonomicznym. W styczniu 1939 podjął p...
Czytaj więcej

Japońskie podejście do religii. Religia dla ludzi a nie odwrotnie

Obraz
  Mam wrażenie, że na Zachodzie podejście do życia religijnego się zmienia, dlatego katolickie i baptystyczne elitki stają się tak panikarsko agresywne. Jako ateista, nie uznaję boskości, a tzw. świat duchowy z filozofią, religia i sztuką, uważam za wykwit materialnej kultury, niemniej jednak fascynują mnie różne podejścia do religijności. Zajmując się szerzej różnicami między Japonią i Chinami a Zachodem zauważyłem, że ludzie Zachodu maja tendencję do służenia religii, podczas gdy ludzie Wschodu do używania jej. Stąd choć zdarzają się w Azji agresywniejsze ruchy religijne (Birma, BJN w Indiach, nacjonalistyczny pseudoszintoizm japoński XIX wieku), Azjaci a zwłaszcza Japończycy, którzy często wierzą tylko w duchy zmarłych, czego zwykle nie odbierają jako nieracjonalne, uważają, że to religia ma służyć człowiekowi, a nie odwrotnie. To nie Kościoły mają wpływać na ustawy o aborcji itp, tylko człowiek prywatny poszukujący życia religijnego ma zajrzeć do świątyni by poprawić ...
Czytaj więcej

Japońska kultura bezpieczeństwa

Obraz
  Oto mój nowy artykuł opublikowany w ramach monografii: Marian Kopczewski, Anna Kurkiewicz, Stanisław Mikołajczak (redakcja naukowa), Paradygmaty badań nad bezpieczeństwem, Jednostki, grupy i społeczeństwa, t. 1, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa w Poznaniu. Poznań 2015, ISBN: 978-83-65096-18-0 Piotr Napierała Japońska kultura bezpieczeństwa Japonia jest krajem położonym w wyjątkowo aktywnym sejsmicznie rejonie świata. Jednocześnie jednak jest to kraj zamożny, a więc nie całkiem bezradny wobec wyzwań rzucanych człowiekowi przez żywioły. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie charakterystycznych cech japońskiego podejścia do zapewnienia bezpieczeństwa populacji swego kraju. Ponieważ kraje nawiedzają często trzęsienia ziemi, uderzenia niszczących fal tsunami i tajfuny (te ostatnie zwykle uderzają w Japonię tylko swymi „ogonami”, koncentrując siły na Filipinach), Japończycy mają reputację ludzi odważnych i zorganizowanych, niczym niewzruszonych i zdyscyplinowanych, oraz ...
Czytaj więcej